W marcu w Sejmie spotkaliśmy się w ramach zespołu parlamentarnego „Rodzice dla Klimatu”, by rozmawiać o tym, co tak naprawdę czeka dzieci zaraz po przekroczeniu bramy szkoły – czy wokół nich jest czyste powietrze, zieleń, bezpieczeństwo… czy może smog, hałas i pędzące samochody? 

Mówiliśmy o realnych zagrożeniach i zaniedbaniach – tych, które widać z okna szkolnej klasy, i tych, które wpływają na zdrowie i rozwój dzieci każdego dnia. A także o ogromnej szansie – by szkoły i ich otoczenie stały się przestrzenią troski i wspólnego działania.

📊 Badania przeprowadzone przez ekspertów obecnych na posiedzeniu, w setkach szkół pokazały czarno na białym:

• 86% szkół nie planuje żadnej termomodernizacji,
• 70% nie ma żadnych systemów chłodzenia – nawet zwykłych wentylatorów – choć dzieci regularnie uczą się w dusznych salach w czasie fal upałów,
• 75% nie monitoruje jakości powietrza,
• ponad 80% nie ma żadnych oczyszczaczy – a jeśli są, to głównie z inicjatywy rodziców.

Widząc skalę zaniedbań – uznaliśmy, że czas zmusić decydentów do działania.

Dlatego wystosowaliśmy oficjalne zapytania do kluczowych ministerstw – zdrowia, klimatu, funduszy i polityki regionalnej – żądając odpowiedzi na pytania, co robią i co planują zrobić w sprawie

Zależało nam na jednej rzeczy: by temat nie zniknął z agendy, tylko stał się impulsem do konkretnych zmian. I właśnie dlatego uważnie przeczytaliśmy każdą odpowiedź. Co z nich wynika – przeczytacie poniżej.

🟢 W pisemnej odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia – padło najwięcej konkretnych deklaracji. Z uznaniem przyjęliśmy, że resort:

• popiera postulat wytycznych dla samorządów w zakresie otoczenia szkół
• wspiera rozwój sieci czujników jakości powietrza
• opowiada się za odejściem od rozwiązań typu Kiss&Ride przy szkołach

Ministerstwo cytuje dane Europejskiej Agencji Środowiska:

„Zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do ponad 1200 przedwczesnych zgonów rocznie wśród dzieci w Europie.”

Dziękujemy za to stanowisko – i będziemy pilnować, żeby za słowami poszły działania.

🟡 Ministerstwo Klimatu i Środowiska – odpowiedź była… częściowo satysfakcjonująca. Doceniamy kontynuację programów takich jak „Zielony Transport Publiczny” czy „Czyste Powietrze”, i zapowiedź opracowania wytycznych dla programów ochrony powietrza.

Ale zapytani o wspieranie 0% VAT na bilety transportu publicznego, które pojawiło się na liście “100 konkretów” usłyszeliśmy w odpowiedzi:

„Zagadnienia związane z opodatkowaniem transportu publicznego leżą w kompetencjach Ministra Infrastruktury i Ministra Finansów.”

👉 W naszym odczuciu nie jest to wyraz złej woli – ale z pewnością braku współpracy między ministerstwami, który kosztuje nas wszystkich zdrowie, a dzieci – utratę konkretnych szans na bezpieczniejszy rozwój.

MKiŚ potwierdziło, że: „Miejsca wokół szkół to obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia i czynniki kancerogenne z transportu.”

Planowane są działania edukacyjne oraz możliwe wsparcie dla samorządów – ale z zastrzeżeniem, że: „Decyzje będą podejmowane lokalnie.”

Czyli… rozwiązanie tego palącego problemu leży w rękach gmin, które często nie mają ani środków, ani odwagi, ani know-how.

🔴 Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej – tu niestety najwięcej zawodu. W odpowiedzi pojawiło się wiele odwołań do dokumentów strategicznych, które mają powstać lub zostały przyjęte „na przyszłość”. O naszych postulatach przeczytaliśmy:

„Wpisują się w zidentyfikowane potrzeby w Koncepcji Rozwoju Kraju 2050.”

Ale też: „Analiza i możliwość wprowadzenia rozwiązań należą do zadań Ministra Rozwoju i Technologii.”

Krótko mówiąc: tak, zgadzamy się, że problem jest ważny i pilny, ale to nie my jesteśmy odpowiedzialni za jego rozwiązanie, to ktoś inny. I choć wspomniano o istniejącym „Modelu Dostępnej Szkoły”, nie odniesiono się wprost do wyzwań klimatycznych, infrastrukturalnych czy zagrożeń zdrowotnych, z którymi szkoły mierzą się już teraz.

📣 Podsumowując: niektóre resorty wykazały wolę współpracy. Inne – odbijają piłeczkę dalej. Ale my wiemy jedno: jeśli nie zadbamy o otoczenie szkoły, nie zadbamy o zdrowie dzieci.

Żaden resort natomiast nie poczuwa się odpowiedzialny za jakość powietrza wokół  wewnątrz budynków szkół. O ile wszyscy zgadzają się, że problem istnieje, to żaden z resortów nie deklaruje woli zajęcia się tym tematem i służenia międzyresortowych wskazówek, które mogłyby być przydatne dla samorządów, aby nie zmarnować szansy na transformacje szkół i ich przestrzeni. Młodzi ludzie przecież w pewnym momencie swojego życia spędzają tam większość swojego dzieciństwa!

Tematem jakości powietrza, a więc profilaktyki zdrowotnej społeczeństwa powinno zająć się także Ministerstwo Zdrowia, działania te nie są mniej ważne od innych priorytetów tj. rozwojem inwestycji, które często odbywają się bez uwzględnienia tego, jak takie inwestycje mają wpływ na zdrowie. Przykładem są wielkie parkingi i natężenie ruchu samochodowego wokół placówek oświatowych.

Nikt nie czuje powołania, aby zająć się tym palącym wątkiem u podstaw, dlatego organizujemy konferencję School of Resilience, aby zmotywować samorządy do działań wokół adaptacji do zmieniającego się klimatu i planowania przestrzeni wokół szkół, które będzie sprzyjało rozwojowi najmłodszych.

🚸 Każde dziecko zasługuje na bezpieczną drogę do szkoły. Na czyste powietrze. Na dostęp do zieleni, które ma fundamentalne znaczenie dla dobrostanu i zdrowia człowieka. Na odpoczynek w cieniu drzewa zamiast betonowego piekarnika.

Będziemy dalej przypominać, naciskać, działać. Bo mamy prawo pytać: czy szkoła w Polsce jest miejscem, które wspiera zdrowie, rozwój i dobrostan dzieci – czy tylko miejscem, które dzieciom to wszystko odbiera?

Artkuł pochodzi ze strony Rodzice dla Klimatu.