Kraków, dn. 22.07.2025 r.

Rektor Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
dr hab. inż. Sylwester Tabor, prof. URK
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja
aleja Mickiewicza 21, 31-120 Kraków

List otwarty do Rektora Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie
w sprawie studenta weterynarii Szymona Bałka

Jego Magnificencjo,
Szanowny Panie Rektorze,

zwracamy się do Pana z apelem o rezygnację z dalszego prowadzenia skargi kasacyjnej przed NSA w sprawie studenta weterynarii Szymona Bałka oraz o jego niezwłoczne przywrócenie do pełnego uczestnictwa w zajęciach na kierunku weterynarii. Sprawa ta ma bowiem charakter znacznie poważniejszy niż indywidualny spór studenta z uczelnią — dotyczy zasad funkcjonowania instytucji akademickich, roli społecznej Uniwersytetu i odpowiedzialności za kształtowanie postaw obywatelskich oraz etycznych wśród przyszłych lekarzy weterynarii w tym w zakresie ochrony praw zwierząt.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dn. 3 grudnia 2024 r. (sygn. akt III SA/Kr 1372/24), który uchylił decyzję JM Rektora  o skreśleniu studenta z listy studentów, wskazuje wprost, że działania Uczelni były niezgodne z prawem.  Sprawa zyskała ogólnopolski rozgłos nie tylko dlatego, że była precedensowa, ale dlatego, że ujawnia niepokojący mechanizm – represjonowania osoby, która nie obawia się przeciwdziałać nieprawidłowościom i działa w interesie publicznym. Ponadto przy  okazji odsłoniła niejasne i niepokojące postępowania ze zwierzętami, które są wykorzystywane do celów dydaktycznych oraz naukowych. 

Szymon Bałek, dokumentując przebieg zajęć z przedmiotu Choroby ryb, podczas których karpie zabijano w sposób mogący naruszać Ustawę o ochronie zwierząt oraz Ustawę z dnia 15 stycznia 2015 r.  o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, wykazał się obywatelską odwagą i postawą godną przyszłego lekarza weterynarii. Jego działanie przyczyniło się do postępowania dyscyplinarnego na uczelni wobec wykładowczyni (z czasem umorzonego) oraz wszczęcia śledztwa przez prokuraturę, co zwieńczone zostało skierowaniem aktu oskarżenia do sądu. Upublicznienie tych materiałów nie miało na celu oczerniania Uczelni, lecz obronę wartości, które są (lub powinny być) fundamentem akademickiej edukacji – etyki, empatii i praworządności.

Niepokoi nas, że odpowiedzią instytucji akademickiej na sygnalizowanie nieprawidłowości było doprowadzanie do skreślenia studenta z listy, a nie refleksja nad własnym postępowaniem i warunkami prowadzenia zajęć. Z wielkim smutkiem przyjęliśmy informację, że student Szymon Bałek spotkał się z niewyobrażalnym hejtem oraz ostracyzmem ze strony części społeczności akademickiej. Przeraża w tym bierność i brak reakcji władz Wydziału oraz Uniwersytetu na takie działania.  Niedopuszczalne są kroki pracowników Uczelni,  które uniemożliwiły mu ukończenie studiów w planowanym terminie tj. w marcu br., tym samym krzyżując plany zawodowe, pomimo czytelnego wyroku WSA.  Taka reakcja podważa zaufanie do Uczelni jako miejsca wolnej myśli, uczciwej krytyki i dialogu. Budzi także uzasadniony lęk studentek i studentów, którzy mogliby być świadkami nadużyć – że uczciwość i odpowiedzialność obywatelska mogą zostać ukarane podzielając los sygnalisty Szymona Bałka.

Szanowny Panie Rektorze, uczelnia wyższa to nie tylko miejsce przekazywania wiedzy, ale również przestrzeń formowania postaw etycznych, społecznych i zawodowych. Uniwersytet powinien kierować się zasadami transparentności, odpowiedzialności i odwagi w mierzeniu się z własnymi błędami. W obliczu tej sprawy, Uniwersytet Rolniczy ma dziś szansę wykazać się właśnie taką postawą – uznać swoje uchybienia, odstąpić od działań odwetowych i przywrócić studenta do społeczności akademickiej oraz nie dopuścić w przyszłości do takiej sytuacji, gdzie cierpią zwierzęta oraz student. To tylko może wpłynąć pozytywnie na wizerunek Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie w oczach publiki.

Z wielkim zażenowaniem  przyjęliśmy tłumaczenia uczelni o braku jednoznacznych regulacji prawnych dotyczących metody uśmiercania ryb oraz informację, że Wydział Medycyny Weterynaryjnej URK nie dysponował odpowiednimi zgodami Lokalnych Komisji Etycznych do prowadzenia zajęć z wykorzystaniem zwierząt. 

Z ogólnodostępnego komentarza prokuratury dowiadujemy się, że wykładowczyni akademicka URK, lekarka weterynarii usłyszała dwa zarzuty, gdzie to karpie były w niewłaściwy sposób przechowywane. Było ich zbyt dużo w jednym, w dodatku brudnym pojemniku. Drugi z kolei zarzut dotyczy tego, że one zostały w niewłaściwy sposób pozbawione życia, bez ich wcześniejszego ogłuszenia. Według opinii biegłego z zakresu weterynarii wszystkie te działania spowodowały cierpienie zwierząt.

Apelujemy zatem o:

1. Wycofanie skargi kasacyjnej i uszanowanie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dn. 3 grudnia 2024 r.
2. Natychmiastowe przywrócenie Szymona Bałka do pełni praw studenta sprzed wydania decyzji o jego skreśleniu z listy studentów.
3. Wyciągnięcia konsekwencji od osób odpowiedzialnych za sytuację, w której ucierpiały zwierzęta, student Szymon Bałek oraz dobre imię Uniwersytetu tj. koordynatora przedmiotu Choroby ryb, koordynatora przedmiotu Choroby zakaźne psów i kotów, dziekana WMW URK i prodziekana ds. studenckich WMW URK.
4. Stworzenie wewnętrznych procedur i protokołu ochrony sygnalistów w środowisku akademickim, podjęcie działań mających na celu ochronę sygnalistów i zapewnienie, że osoby zgłaszające nieprawidłowości nie będą narażone na represje.
5. Utworzenie stanowiska Pełnomocnika ds. Ochrony Zwierząt na UR w Krakowie wyłonionego z byłych lub obecnych członków LKE, reprezentujących organizacje zajmujące się prawną ochroną zwierząt. 

Analizując powyższe uważamy, że nie można budować etosu młodego, przyszłego lekarza weterynarii na zastraszaniu, lecz na odpowiedzialności, empatii i gotowości do reagowania, gdy cierpią ci, którzy nie mają głosu – zwierzęta. Tylko lekarz weterynarii uposażony w powyższe jest gwarantem spełnienia słów  „Sanitas animalium pro salute homini”. Jeśli uczelnia chce kształcić odpowiedzialnych profesjonalistów, musi również sama dawać przykład odwagi, otwartości i szacunku dla praw obywatelskich, a tym samym respektować prawa ochrony zwierząt.