Agenda 2030, przyjęta w 2015 roku przez wszystkie państwa członkowskie ONZ, miała być ambitnym planem naprawy świata, walki z ubóstwem, głodem, zmianami klimatycznymi, nierównościami oraz degradacją środowiska. Dziesięć lat później raporty pokazują, że choć zaangażowanie globalne było imponujące, rzeczywiste postępy są zdecydowanie poniżej oczekiwań.

 

 

Agenda 2030 została przyjęta jednomyślnie przez 193 państwa członkowskie ONZ podczas historycznego szczytu w Nowym Jorku we wrześniu 2015 roku. Było to wydarzenie o ogromnym znaczeniu politycznym i symbolicznym. Po raz pierwszy społeczność międzynarodowa przyjęła uniwersalny plan rozwoju, który dotyczy nie tylko krajów Globalnego Południa, ale wszystkich państw świata, nie wyłączając tych najbogatszych.

 

W odróżnieniu od wcześniejszych Milenijnych Celów Rozwoju, które koncentrowały się przede wszystkim na redukcji ubóstwa w krajach rozwijających się, Agenda 2030 miała charakter holistyczny. Jej 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals, SDG) obejmuje kwestie społeczne, gospodarcze i środowiskowe, a 169 powiązanych zadań zostało zaprojektowanych tak, aby wzajemnie się wspierały i tworzyły spójny system.

 

Centralnym przesłaniem Agendy jest idea „leave no one behind” – nie pozostawić nikogo w tyle. Oznacza to, że wszystkie działania powinny być ukierunkowane na wyrównywanie szans, likwidowanie nierówności i zapewnienie dostępu do podstawowych praw każdemu człowiekowi, niezależnie od miejsca zamieszkania, płci, wieku czy statusu społecznego. Cały dokument miał wyznaczyć nowy paradygmat rozwoju: odejście od krótkoterminowych, czysto ekonomicznych wskaźników na rzecz podejścia zrównoważonego. Misją było stworzenie świata, w którym wzrost gospodarczy odbywa się w granicach możliwości planety, rozwój społeczny idzie w parze z ochroną środowiska, a decyzje polityczne uwzględniają potrzeby przyszłych pokoleń.

 

W tym sensie Agenda jest nie tylko planem działań, ale i manifestem etycznym – próbą uzgodnienia globalnego kontraktu społecznego, w którym wszystkie państwa, niezależnie od poziomu rozwoju, przyjmują wspólną odpowiedzialność za przyszłość ludzkości i planety.

 

Mimo rosnących globalnych wyzwań, skala zaangażowania była imponująca: aż 190 z 193 państw członkowskich ONZ przedstawiło narodowe plany działań i tym samym poddały się one Dobrowolnym Przeglądom Krajowym (Voluntary National Reviews). Wzięcia udziału odmówiły Haiti,  Myanmar oraz Stany Zjednoczone.

 

Raport Sustainable Development Report 2025 podkreśla, że postęp w realizacji celów nie jest jednakowy – pewne obszary odnotowują lepsze wskaźniki. Wśród nich znajdują się: dostęp do internetu i telefonii mobilnej, dostęp do energii elektrycznej oraz poprawa wskaźników zdrowia dzieci, takich jak śmiertelność noworodków i dzieci poniżej piątego roku życia. Te obszary stanowią mocne strony Agendy i dowód, że globalna mobilizacja przynosi wymierne efekty.

 

• Gdzie brakuje efektów – globalne i polskie wyzwania

 

Stan realizacji SDG na świecie jest daleki od oczekiwanego – żaden z 17 celów nie zostanie w pełni osiągnięty do 2030 roku. Dane ONZ potwierdzają, że jedynie około 35% wskaźników wykazuje umiarkowany lub dobry postęp, podczas gdy niemal połowa idzie zbyt wolno, a 18% wręcz się cofa. Jeszcze bardziej alarmujący obraz wyłania się z interaktywnego dashboardu SDR 2025 – tylko niespełna 17% celów znajduje się na dobrej drodze do realizacji.

 

W Polsce obserwujemy podobne tendencje. Choć wskaźnik SDG Index dla naszego kraju wyniósł w 2025 roku 82,08 pkt – co stawia nas powyżej średniej globalnej i wyżej niż USA czy Chiny – wiele celów, zwłaszcza dotyczących odpowiedzialnej konsumpcji, nierówności czy ochrony środowiska, pozostaje zagrożonych. Postęp jest nierównomierny, a dobre praktyki lokalne (np. projekty energetyczne w gminach czy programy edukacyjne na wsiach) wciąż nie mają odpowiedniej skali, by realnie przełożyć się na realizację wskaźników na poziomie krajowym.

 

• Dane w liczbach – trendy i porównania

 

Na wykresach poniżej widać skalę wyzwań i sukcesów.

 

 

Porównanie międzynarodowe: liderem SDG Index 2025 jest Finlandia (87,02 pkt), wyraźnie powyżej średniej. Polska z wynikiem 82,08 plasuje się w grupie krajów o wysokim stopniu wdrożenia celów, wyżej niż USA (75,19), Chiny (74,39) czy Brazylia (73,81), ale wciąż poniżej liderów Europy Północnej.

Postęp w dostępie do wody i sanitariatów: w latach 2015–2024 odsetek ludzi z dostępem do bezpiecznie zarządzanej wody pitnej wzrósł z 68% do 74%, do sanitariatów z 48% do 58%, a do podstawowych usług higienicznych z 66% do 80%. To obszar, w którym obserwujemy mierzalny progres, choć globalna luka wciąż obejmuje miliardy ludzi.

 

Edukacja: od 2015 roku wzrosły globalne wskaźniki ukończenia szkół – szkoła podstawowa z 85% do 88%, niższe gimnazjum z 74% do 78%, a wyższe gimnazjum z 53% do 60%. To poprawa, jednak nadal 272 miliony dzieci i młodzieży pozostaje poza systemem edukacji.

 

ZOBACZ: Co siódme dziecko na świecie musiało przerwać naukę. Powodem były ekstremalne zjawiska pogodowe

 

 

• Gdzie jesteśmy wobec Agendy 2030?

 

Na podstawie danych z Sustainable Development Report 2025 oraz ONZ-owskich źródeł można stwierdzić, że do pełnej realizacji Agendy 2030 droga jest daleka. Tylko około 16,7% celów jest globalnie na dobrej ścieżce, 35% wykazuje umiarkowany postęp, a cała reszta jest zagrożona lub się cofa. Luka finansowa dla SDG wynosi około 4 biliony dolarów rocznie, co dodatkowo utrudnia transformację.

 

„Mając już tylko pięć lat na osiągnięcie Celów Zrównoważonego Rozwoju, musimy wrzucić wyższy bieg.” – tymi słowami António Guterres, Sekretarza Generalnego Organizacji Narodów Zjednoczonych zakończony jest najnowszy raport z realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju.

 

Saga Agendy 2030 to historia ogromnego globalnego zaangażowania, które jednak zahamowało się w obliczu kryzysów zdrowotnych, politycznych, gospodarczych i klimatycznych. Nawet jeśli w niektórych obszarach – jak dostęp do energii, internet czy zdrowie dzieci – obserwujemy realny postęp, to w całości SDG pozostaje poza zasięgiem realizacji do 2030 roku. Potrzebne są bardziej zintegrowane i skoordynowane działania oraz solidne finansowanie, które pozwolą przełamać impas, w jakim znalazł się świat i Polska.

 

CZYTAJ WIĘCEJ:

 

• Wakacje nad morzem bez śladu. Jak być turystą, który nie szkodzi?
• TOP 5 najczystszych rzek w Polsce
• Co nam robi plastik i jak go ograniczyć?

 

Artykuł Co z Agendą 2030, czyli sprawdzamy status realizacji Celów Zrównoważonego Rozwoju pochodzi z serwisu Blog – Wszystko w Twoich Rękach.

Artkuł pochodzi ze strony Blog – Wszystko w Twoich Rękach.